รอยล จิตรดอน ฟื้นแนวพระราชดำริ ภารกิจ กยน.แก้น้ำท่วม

โดยเตชะวัฒน์ สุขรักษ์ 5 ธ.ค.2554

http://daily.bangkokbiznews.com/detail/34948

หลังจากมวลน้ำก้อนใหญ่จากภาคเหนือถล่มกรุงเทพมหานครจนเสียหายหลายพื้นที่ ล่าสุดรัฐบาลนางสาวยิ่งลักษณ์ ชินวัตร นายกรัฐมนตรี จึงตัดสินใจตั้งคณะกรรมการยุทธศาสตร์เพื่อวางระบบการบริหารจัดการทรัพยากรน้ำ (กยน.)

ที่มี นายสุเมธ ตันติเวชกุล เลขาธิการมูลนิธิชัยพัฒนา เป็นที่ปรึกษาของคณะกรรมการชุดนี้ โดยมีกรรมการหลายคนที่มีคุณสมบัติและประสบการณ์ด้านน้ำ ด้านสิ่งแวดล้อม และ ด้านโยธาธิการ มาทำงานร่วมกัน

หนึ่งในผู้มีบทบาทสำคัญอีกคนหนึ่ง คือ รอยล จิตรดอน ผู้อำนวยการสถาบันสารสนเทศทรัพยากรน้ำและการเกษตร สำนักงานพัฒนาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งชาติ กระทรวงวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ที่ผ่านมาเขาได้เป็นที่ปรึกษาและให้ข้อมูลโดยภาพรวมแก่รัฐบาลในหลายแง่มุม รอยล เปิดเผยถึงแนวทางบริหารจัดการน้ำในมุมมองของเขากับ สำนักข่าวเนชั่น

# ในคณะกรรมการ กยน. มีทั้งคณะกรรมการระยะสั้นและระยะยาว แต่ละคนมีไอเดียของตัวเอง จะนำมาผสมกันอย่างไร?

ก็เป็นธรรมดาของคนซึ่งแต่ละท่านก็มีประสบการณ์มายาวนาน แต่แนวคิดที่ผมจะเสนอ คือ 1.ต้องฟื้นสิ่งที่ในหลวงทำไว้ให้เรา ตั้งแต่ปี 2526 และ ปี 2538 คือ คันกั้นน้ำ จะสังเกตได้ว่าทำไมคณะกรรมการ กยน. ต้องมีกรมโยธาธิการและผังเมือง นั่นก็เพราะเราจะมาตั้งประเด็นกันว่าต่อไปนี้กำหนดความสูงเลยได้หรือไม่ ว่าแนวคันกั้นน้ำถนนช่วงนี้ต้องสูงเท่าไร อย่างไร เพราะปัญหาที่พบในช่วงที่ผ่านมา ก็คือระดับของการระบายน้ำในแต่ละพื้นที่ไม่เท่ากัน บางช่วงมีความลึก 2 เมตรบ้าง 3 เมตรบ้าง ในสภาพที่ควรจะต้องเป็น ก็คือถนนที่อยู่ข้างในต้องต่ำ ไม่ใช่สูง ไม่งั้นพอน้ำรั่วเข้าไป มันเลยล็อกกันเอง สรุปคือนโยบายง่ายๆ ต่อไปถนนต้องสูง โดยเฉพาะถนนที่เป็นคัน และถนนที่ไม่ใช่คันก็ไม่ควรสูงกว่าบ้าน เพราะถ้าถนนสูง ท่อระบายน้ำก็สูงตาม บ้านก็ต้องถมสูงขึ้นอีก ซึ่งไม่มีใครได้ประโยชน์ เราต้องแก้ที่ความสูง และหลังจากน้ำท่วมครั้งนี้ทุกคนจะแข่งกันถมที่ ฉะนั้นก็ต้องเร่งออกมาตรการห้ามทุกคนถมบ้านสูงกว่านี้ หรือซอยต่อไปนี้ต้องทำสูงกว่านี้ ถนนต้องเตี้ยลงไปอีก เพื่อเวลาที่ฝนตกหรือน้ำหลากท่วมจะได้ไหลไปรวมกันเป็นที่เป็นทาง ซึ่งเรื่องนี้เป็นเรื่องโยธาธิการและผังเมืองจะต้องรับไปดำเนินการ

ประเด็นที่ 2 คือ เรื่องทำอย่างไรที่จะให้ขีดความสามารถของคลองต่างๆ สามารถส่งน้ำไปที่สถานีสูบน้ำคลองด่านได้ เพราะเราพบว่าคลองต่างๆ ที่มีอยู่มีขีดความสามารถมหาศาล แต่ส่งน้ำออกไปไม่ได้ ซึ่งเราพบปัญหาว่ามีแผ่นดินทรุดบริเวณเหนือแนวถนนบางนา-ตราด เหลือเพียง 0.50 เมตร ขณะที่คลองสูง 0.80 เมตร ทำให้น้ำเข้าไปไม่ได้ ซึ่งก็ต้องดูว่าจะปรับท้องคลองใหม่หรือไม่ จะใส่เครื่องผลักดันน้ำถาวรเลยหรือไม่ เพราะขีดความสามารถหากทำตามที่พระองค์ท่านให้ไว้ได้เกือบหมด เรียกได้ว่าเอาเกือบอยู่ อาจจะเหลือบ้างนิดหน่อย ซึ่งสิ่งที่เหลืออยู่ก็อาจจะใช้โครงข่ายวงแหวนรอบนอกได้ โดยวงแหวนตะวันออกจะมีแนวเขต หากให้แน่ใจไม่ต้องเวนคืน ทำฟลัดเวย์ได้เลย

# ฟลัดเวย์ตามแนวถนนวงแหวนทำอย่างไร ?

ฟลัดเวย์ให้ไปกับถนนวงแหวนรอบนอก ที่เชื่อมกับนิคมอุตสาหกรรมบางปะอิน อีกทั้งต่อกับคลองระพีพัฒน์ด้วย หากน้ำมามาก ก็ล้นเข้าฟลัดเวย์ได้เลย ซึ่งระยะเหลือระหว่างขอบถนนถึงแนวเขตอยู่ข้างละประมาณ 80 เมตร 2 ข้างก็ประมาณ 200 เมตร อาจจะทำเป็นถนนก็ได้ แต่ต้องเป็นถนนที่ต่ำลงประมาณ 5 เมตร หรือจะทำแบบถนนสาทร ที่ข้างๆ เป็นคลอง หรือจะทำแบบถนนข้างสวนจิตรลดา ที่คลองอยู่ข้างล่างก็ได้ ไม่ต้องเวนคืน ได้ถนนด้วย โดยข้อดีของถนนนี้ น้ำจะวิ่งเข้าสำโรง ที่ต่อกับสถานีสูบน้ำคลองสำโรง ที่มีสถานี 100 คิวรับน้ำแล้วออกทะเลที่อ่าวไทยได้เลย ซึ่งไม่ต้องเวนคืน และสามารถเริ่มได้เลย โดยเริ่มช่วงล่างก่อนได้ ส่วนฝั่งตะวันตก ที่มีคลองแนวตั้ง ทั้งคลองราชมนตรี คลองบางน้ำจืด ฯลฯ ก็จะต้องทำสถานีสูบน้ำเสริมด้านล่าง ตามแนวพระราชดำริ เพราะขณะนี้มีสถานีสูบน้ำที่คลองมหาชัยแห่งเดียว ซึ่งแม่น้ำท่าจีนก็จะทำเหมือนกับฝั่งตะวันตก โดยบริเวณวัดสุทธิวาตวราราม หรือวัดช่องลม ต.ท่าฉลอม อ.เมือง จ.สมุทรสาคร ที่น้ำต้องอ้อม ก็อาจจะทำอุโมงค์ให้น้ำลอดด้านใต้ได้เลย ซึ่งแม่น้ำท่าจีนที่มีปัญหาก็จะแก้ไขได้ ซึ่งเชื่อว่าน้ำจะไม่ท่วมและลงทะเลได้เร็ว รวมทั้งจุดอื่นๆ ทั้งทรงคนอง ท่าข้าม งิ้วราย ทำได้หรือไม่ และภาษีเจริญก็อาจจะขยายคลองแป๊ะกง รวมทั้งทำคลองแนวลึก คือการทำบล็อกคอนกรีตลึก 6-7 เมตรและมีคานด้านบน ทำให้ไม่ต้องเวนคืน เพราะเวนคืนแล้ววุ่นวายแต่เป็นการลงทุนแนวลึกแทน ปัญหากลับง่ายกว่าในกรุงเทพมหานคร

แนวคิดผมเห็นว่าใช้ของเดิม ฟื้นของเดิมให้เสร็จก่อน ของที่พระองค์ท่านได้ทำเอาไว้ อันไหนที่มีอุปสรรคก็มานั่งคิดแก้ไข และคลองลัดต่างๆ ที่มีอยู่แล้ว ก็ทำให้ลึก หากขุดลึกไม่ได้เพราะดินอ่อน ก็ใส่คอนกรีต แต่ต้องไม่ให้น่าเกลียด อย่าเสริมให้สูง แต่ให้เหลือ อย่าพ้นตลิ่ง และให้ต่ำกว่าตลิ่ง 10-20 เซนติเมตร และทำคานอาจสูงให้เรือวิ่งได้ หรืออาจลึกลงไปได้เช่นกัน

# ถ้าทำฟลัดเวย์จากเจ้าพระยา ตรงลงมาถึงถนนวงแหวน ได้หรือไม่ ?

ทำเป็นอุโมงค์ได้ แต่จริงๆ แล้วอยากให้น้ำไหลผ่านแม่น้ำเจ้าพระยา เพราะจะได้ทำความสะอาดไปด้วย ไม่เช่นนั้นต่อไปหากไม่มีน้ำ คลองก็ตายหมด ส่วนด้านเหนือขึ้นไป เส้นคลองชัยนาท-ป่าสัก ที่มีการเวนคืนไว้มาก ก็สามารถขยายคลองได้เกือบ 2 เท่า แบ่งน้ำออกมาได้ มาจัดการต่อที่ฟลัดเวย์ที่เข้ามาทางคลองระพีพัฒน์ ที่เดิมความสามารถระบายได้ 250 ลบ.ม.ต่อวินาที ก็ขยายเป็น 400 ลบ.ม.ต่อวินาที ได้ ซึ่งคลองพวกนี้ขยายได้หมด

# หากขยายคลองต่างๆ จะกระทบกระเทือนประชาชนที่อยู่ริมคลอง?

กระทบกระเทือนหรือครับ หากเขาไม่บุกรุกจะกระทบกระเทือนหรือไม่ครับ ซึ่งต้องหาว่าใครไปให้เลขที่บ้าน ส่วนคลองรังสิต ที่เป็นคลองขนาดใหญ่ ขีดความสามารถระบาย 240 ลบ.ม.ต่อวินาที ก็อาจจะขยายเป็น 400 ลบ.ม.ต่อวินาที คลอง 13 ก็อาจจะขยาย หรือมาคิดกันว่าจะทำเป็นคอนกรีตหรือไม่

# ตั้งแต่เจ้าพระยาตอนบน ที่ต้องบริหารใหม่ แนวทางเป็นอย่างไร ?

ทำคลองชัยนาท-ป่าสักให้กว้าง หรือบึงบอระเพ็ด จะฟื้นได้หรือไม่ โดยการลดตะกอนจากปีละ 1.5 ล้านตัน เหลือ 5 แสนตัน ได้หรือไม่ ส่วนบริเวณ อ.หนองเสือ จ.ปทุมธานี ที่มีคลอง 8-10 ที่เป็นดินเปรี้ยวเกือบทั้งหมด สำนักงานทรัพย์สินฯ โดยมูลนิธิทรัพย์สินส่วนพระมหากษัตริย์ สวทช. และ กรมส่งเสริมการเกษตร ก็ไปทดลองเปลี่ยนสวนส้มให้เป็นสวนปาล์ม ก็สามารถรักษาร่องน้ำไว้ได้ ซึ่งตรงนี้ 2 แสนไร่ รับน้ำได้เป็นร้อยล้าน

# ตามหลักการถ้าปล่อยน้ำให้มันไปได้จะไม่ท่วมใช่หรือไม่ ?

ต้องทำพร้อมๆ กัน 3 เรื่อง คือ การกั้นระดับหนึ่ง กั้น และ ระบาย และกั้นแล้วต้องเบี่ยงด้วย ซึ่งหากกั้นอย่างเดียวโดยไม่เบี่ยงหรือไม่ระบายก็จะพังทุกราย ซึ่งแก้มลิงมีได้จริง ใครบอกไม่มี และไม่ต้องใช้เงิน และแทบไม่ต้องเวนคืนเลย อีกทั้งใช้ของเดิมทั้งนั้น และเปลี่ยนรูปแบบธุรกิจใหม่ มองให้การเกษตรเป็นธุรกิจด้วย และตลาดไทก็จะดี

# เท่าที่ฟังดูหลักๆ กรรมการจะเอาหลักของในหลวงมาใช้หมดเลย ?

ที่ประชุม กยน. วันแรก ตกลงกันอย่างนั้น

# คณะกรรมการชุดเร่งด่วนทำอะไรบ้าง ?

เร่งด่วนในการฟื้นสิ่งที่เป็นโครงสร้างแนวพระราชดำริให้ได้ ฝั่งตะวันตกฟื้นคลองแนวตั้งให้ได้ ส่วนฝั่งตะวันออกฟื้นคลองต่างๆ ให้ส่งต่อให้ได้ ขณะนี้ที่ส่งไม่ได้เพราะดินทรุด รวมทั้งถนนแนวคัน และผังเมืองที่จะปรับปรุง และแก้มลิงบึงบอระเพ็ด หากทำสำเร็จก็จะเป็นแก้มลิงใหญ่ที่สุดในเอเชีย อีกเรื่องที่หนีไม่พ้นคือการสรุปข้อเท็จจริงที่เกิดขึ้น

# จะทำเร่งด่วนทันปีหน้าหรือไม่ ขณะนี้ก็ปลายปีแล้ว อีกไม่กี่เดือนฝนก็จะเข้ามาแล้ว ?

ต้องบอกว่าน้ำท่วมเที่ยวนี้ ทหารขุดลอกคลองได้เกือบหมดนะ เหลือว่าจะรักษาต่อยังไง ปั๊มน้ำที่ไม่สมบูรณ์จะเดินต่อยังไง ที่พบตู้ควบคุมปั๊มยังไม่มีการติดระบบระบายความร้อน ได้ไปติดหรือยัง หรือทิศทางปั๊มจะเปลี่ยนหรือไม่ ปรับทิศทางได้หลายรูปแบบ ซึ่งเป็นเรื่องเส้นผมบังภูเขา

# ในคณะกรรมการฯ ที่ไม่มี กทม.ร่วมอยู่ด้วย ในลักษณะนี้จะสั่ง กทม.ได้หรือไม่ เพราะต้องทำแผนบูรณาการทั้งหมด ?

ก็ต้องทำงานร่วมกัน แต่สั่งไม่ได้ ในหลวงเคยรับสั่งเมื่อ 31 ก.ค. คำว่าบูรณาการต้องเชื่อตรงกันก่อน หากเชื่อเหมือนกัน คิดเหมือนกัน ในที่สุดก็จะบูรณาการเอง